جهان در قرن بیستم تحولات گوناگونی را در عرصه های مختلف تجربه نمود که یکی از حائز اهمیت ترین آن ها انقلابی است که در ربع پایانی این قرن به رهبری امام خمینی(ره) در قلمرو سرزمینی ایران به وقوع پیوست. انقلابی که نه تنها توجه جهانیان را به خود جلب نمود بلکه موجی از بهت و حیرت را در میان آنان به همراه آورد. یکی از زوایای این بهت و حیرت را می توان در عدم توانایی نظریات موجود انقلاب در تبین کامل علل و عوامل این انقلاب دانست که در پیوند با جهت گیری فرهنگی انقلاب اسلامی ایران سبب سوق یافتن نظریه پردازان انقلاب به خلق نظریات جدیدی در باب انقلاب گردید که با عنوان رهیافت فرهنگی مورد توجه پژوهشگران قرار گیرفته که در واقع، از جمله برجسته ترین افزوده های انقلاب اسلامی ایران به رهیافت های گذشته در باب نظریات انقلاب است. بر این اساس نوشتار حاضر تلاش دارد با اتخاذ روشی کیفی از نوع توصیفی تاریخی تحلیلی به این پرسش پاسخ گوید که چه دلایلی دال بر فرهنگی بودن انقلاب اسلامی ایران وجود دارد؟

دروزیان یکی از شاخه های منشعب از اسماعیلیه فاطمی در اوایل قرن پنجم هجری هستند. برخی آموزه های اعتقادی این گرایش اسماعیلی ضمن متفاوت بودن با اندیشه های اسلامی و شیعی، شباهت معناداری با آموزه های دین مانوی دارد؛ چنان که به نظر می رسد آموزه های کلامی آنها از باورهای این کیش ایرانی متأثر بوده است. تحقیقات نشان می دهد تقسیم جامعۀ دروزی به دو طبقه جهال و عقال و جامعه مانوی با طبقات دوگانۀ نیوشایان و برگزیدگان از یک سو و شباهت وظایف و خویش کاری آنان با یکدیگر از سوی دیگر قابل مقایسه است. بنابراین هدف مقالۀ حاضر در درجۀ اول بررسی وجوه تشابه میان طبقات دو جامعه دروزی و مانوی و آن گاه تحقیق در باب عوامل و اسباب زمینه ساز تأثیرات احتمالی است. روش بررسی در این مقاله به گونه مطالعه تاریخی ـ تطبیقی است. نتیجۀ نوشتۀ حاضر، مطابق یافته های متشابه و قراین تأثیرپذیری، تقویت احتمال وام گیری ساختاریِ جامعه دروزیه از نظام طبقات اجتماعی مانویت را گزارش می دهد.

لطفا برای مشاهده متن کامل این مقاله اینجا را کلیک کنید.